Kompendium dla szkół wyższych - rekrutacja kandydatów cudzoziemców
- banaszewska.pl
- 8 lis 2024
- 6 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 31 sty
Wzrastająca ilość cudzoziemców w polskim systemie edukacji to wyzwanie dla szkół wyższych. Według Głównego Urzędu Statystycznego w dniu 31 grudnia 2023 r. w uczelniach w Polsce kształciło się 1245,2 tys. osób z czego 107 tyś to właśnie cudzoziemcy.[1] Dlatego przypominamy o najważniejszych zasadach, których Uczelnia musi przestrzegać przyjmując studenta spoza Polski.
Warunki podjęcia studiów przez cudzoziemca
Proces kształcenia cudzoziemców w systemie szkolnictwa wyższego i nauki reguluje dział VIII ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Cudzoziemcy mogą podejmować i odbywać studia, kształcenie w szkołach doktorskich, studia podyplomowe, kształcenie specjalistyczne i inne formy kształcenia oraz uczestniczyć w prowadzeniu działalności naukowej lub w prowadzeniu kształcenia na podstawie np. umów międzynarodowych czy decyzji rektora.
Co do zasady każdy cudzoziemiec ma prawo studiować na polskich uczelniach. Dodatkowe warunki może nakładać jednak sama uczelnia bowiem jednym z jej autonomicznych uprawnień jest ustalanie warunków przyjęć na studia. Oczywiście szkoła wyższa musi pamiętać o zachowaniu zasad określonych w ustawie. Warunki, tryb oraz termin rozpoczęcia i zakończenia rekrutacji oraz sposób jej przeprowadzenia ustalane są w drodze uchwały senatu nie później niż do dnia 30 czerwca roku poprzedzającego rok akademicki, którego dotyczy.
Jest kilka elementów, o których należy pamiętać prowadząc rekrutację cudzoziemców:
niektóre grupy cudzoziemców mogą podejmować studia w języku polskim na publicznych uczelniach na takich samych zasadach jak obywatele Polski (a więc także nieodpłatnie).
pewne zasady obowiązują wszystkie szkoły wyższe; mowa między innymi o studentach, którzy w związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie postanowili (chwilowo lub na stałe) przenieść się na terytorium naszego kraju. Ukraińcy, którzy w dniu wybuchu wojny (24 lutego 2022 r.) byli studentami działającej na terytorium Ukrainy uczelni i oświadczą, że w tym dniu studiowali na konkretnej uczelni, kierunku i określonym roku studiów, mogą liczyć na uznanie odpowiednich okresów tych studiów w drodze weryfikacji osiągniętych efektów uczenia się – nawet, jeśli nie dysponują odpowiednimi dokumentami poświadczającymi wcześniejszy przebieg nauki. To z kolei otwiera drogę do kontynuacji nauki na polskich uczelniach (choć najczęściej potrzebne będzie np. złożenie określonych egzaminów ze względu na różnice programowe).
Ogólne wymagania rekrutacji w przypadku cudzoziemców
Cudzoziemcy mogą podejmować studia:
pierwszego stopnia lub jednolite magisterskie, jeżeli legitymują się polskim świadectwem dojrzałości albo zalegalizowanym świadectwem lub innym dokumentem uzyskanym za granicą, uprawniającym do ubiegania się o przyjęcie na studia w uczelniach każdego typu w państwie, w którego systemie działała instytucja wydająca świadectwo, uznanym, zgodnie z przepisami lub na podstawie umów międzynarodowych, za równoważny odpowiedniemu polskiemu świadectwu dojrzałości;
drugiego stopnia, jeżeli legitymują się dyplomem ukończenia w Polsce studiów I stopnia albo zalegalizowanym dyplomem lub innym dokumentem ukończenia uczelni za granicą, uprawniającym do podjęcia studiów drugiego stopnia w państwie, w którym został wydany, uznanym – zgodnie z przepisami lub na podstawie umowy międzynarodowej – za równorzędny z odpowiednim polskim dyplomem ukończenia studiów I stopnia.
Na studia w języku polskim mogą być przyjmowani cudzoziemcy, którzy wykazują się znajomością języka polskiego na poziomie co najmniej B1. Znajomość języka polskiego na wymaganym poziomie potwierdza w szczególności:
ukończony roczny kurs języka polskiego w jednostkach wyznaczonych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
certyfikat wydany przez Państwową Komisję Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego
świadectwo dojrzałości lub dyplom szkoły wyższej, wydany na zakończenie kształcenia w języku polskim w systemie edukacji Rzeczypospolitej Polskiej
dyplom ukończenia studiów wyższych prowadzonych w języku polskim.
Dokumenty jakich szkoła powinna żądać od cudzoziemca podczas rekrutacji
Szkoła wyższa w czasie rekrutacji wymaga od kandydatów określonych dokumentów, są to między innymi:
świadectwo ukończenia szkoły średniej (matura) – niezbędne w przypadku studiów pierwszego stopnia (licencjackich) lub jednolitych magisterskich
dyplom ukończenia studiów wyższych – niezbędny w przypadku studiów drugiego stopnia
inne dokumenty wymagane przez Uczelnię
Dodatkowo cudzoziemiec powinien posiadać:
wizę lub kartę pobytu albo inny dokument uprawniający do pobytu na terytorium Polski
polisę ubezpieczeniową na wypadek choroby lub następstw nieszczęśliwych wypadków na okres kształcenia w Polsce albo Europejską Kartą Ubezpieczenia Zdrowotnego lub przystąpić do ubezpieczenia w Narodowym Funduszu Zdrowia niezwłocznie po rozpoczęciu kształcenia.
Student aby uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy w celu kształcenia będzie musiał spełnić określone warunki. między innymi przedłożyć zaświadczenie jednostki prowadzącej studia o przyjęciu na studia lub o kontynuacji studiów oraz dowód uiszczenia opłaty, jeżeli podejmuje lub kontynuuje studia odpłatne.
Dla uczelni oznacza to obowiązek wystawienia odpowiednich zaświadczeń w celu zalegalizowania pobytu studenta. Studia uzasadniają pobyt cudzoziemca w Polsce, ponieważ uczestnictwo w programie edukacyjnym jest jednym z głównych powodów, dla których cudzoziemcy ubiegają się o kartę pobytu. Polskie uczelnie oferują wysoki poziom edukacji. Dlatego też, pobyt cudzoziemca w Polsce jest uzasadniony przez uczestnictwo w studiach, co jest potwierdzone przez zaświadczenie o przyjęciu na uczelnię oraz dowód opłacenia czesnego.
Etapy uznawania wiarygodności dokumentów uzyskanych przez kandydata poza Polską
W pierwszej kolejności dokumenty muszą zostać przetłumaczone oraz zalegalizowane
Tłumaczenie przysięgłe zagranicznego świadectwa szkolnego (maturalnego) lub dyplomu ukończenia studiów wyższych na język polski (lub w przypadku studiów prowadzonych w języku angielskim – na język angielski) powinno być sporządzone przez:
osobę wpisaną przez Ministra Sprawiedliwości na listę tłumaczy przysięgłych
osobę zarejestrowaną jako tłumacz przysięgły w państwie członkowskim Unii Europejskiej
konsula Rzeczypospolitej Polskiej, właściwego dla państwa, na którego terytorium lub w którego systemie edukacji wydano świadectwo / dyplom
akredytowaną w Rzeczypospolitej Polskiej placówkę dyplomatyczną lub placówkę konsularną państwa, na którego terytorium lub w którego systemie edukacji wydano świadectwo / dyplom.
Legalizacja dokumentów przybrać może dwie formy:
Apostille - jeżeli świadectwo zostało wydane przez instytucję działającą w systemie edukacji państwa będącego stroną Konwencji znoszącej wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych, sporządzonej w Hadze dnia 5 października 1961 r., przedkłada się oryginał świadectwa albo jego duplikat albo kopię potwierdzoną notarialnie za zgodność z oryginałem, wraz z umieszczoną albo dołączoną do dokumentu Apostille.
Legalizacja - to poświadczenie zagranicznych dokumentów urzędowych przeznaczonych do obrotu prawnego w Polsce w przypadku, kiedy państwo, w którym wydano dokument nie jest stroną Konwencji Haskiej (Konwencji znoszącej wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych, sporządzonej w Hadze dnia 5 października 1961r.) Legalizacji dokonuje polska placówka konsularna w tym państwie. Urzędnik konsularny dokonuje legalizacji dokumentu poprzez stwierdzenie zgodności dokumentu z prawem miejsca jego wystawienia. Jeżeli kandydat na studia jest posiadaczem dokumentu wydanego w kraju niebędącym stroną konwencji w Hadze musi zalegalizować je w polskiej placówce dyplomatycznej właściwej dla danego kraju. Będą to na przykład takie kraje jak: Afganistan, Algieria, Angola, Arabia Saudyjska, Bangladesz, Benin, Bhutan, Boliwia, Brazylia, Chile, Irak, Iran, Jamajka, Jemen,Tunezja, Turkmenistan, Uganda, Wietnam.
Drugi etap to uznanie dokumentów za równoważne
Kolejnym ważnym krokiem jest uznanie dokumentów za równoważne z odpowiednim polskim świadectwem lub dyplomem w Polsce.
Uznanie zagranicznego dokumentu za równoważny z odpowiednim dokumentem polskim następuje:
Z mocy prawa – czyli bez poświadczania przez inne instytucje lub organy na terenie Polski
Uzyskane za granicą świadectwa, które są w Polsce uznane z mocy prawa nie wymagają załatwiania dodatkowych formalności w polskich urzędach. Dokumenty te mogą być składane bezpośrednio w uczelni, instytucji lub u pracodawcy, bez uzyskiwania opinii innych instytucji lub organów na terenie Polski.
Świadectwa, które uznaje się w Polsce z mocy prawa to:
Świadectwa maturalne uzyskane w systemach oświaty państw Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu – Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), tj. świadectwa lub dyplomy ukończenia szkół średnich, świadectwa lub dyplomy maturalne lub inne dokumenty, które uprawniają do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe w państwie, w którego systemie edukacji zostały wydane oraz zostały wydane przez szkołę lub instytucję edukacyjną uznaną przez państwo, na którego terytorium lub w którego systemie edukacji szkoła lub instytucja ta działa. Dotyczy to obecnie świadectw maturalnych uzyskanych w następujących państwach: Australia, Austria, Belgia, Bułgaria, Chile, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Islandia, Izrael, Japonia, Kanada, Kolumbia, Korea Płd., Kostaryka, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Meksyk, Niderlandy, Niemcy, Norwegia, Nowa Zelandia, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, USA, Węgry, Wielka Brytania, Włochy
Dyplomy IB (International Baccalaureate), wydane przez organizację International Baccalaureate Organization w Genewie
Dyplomy EB (European Baccalaureate) wydane przez Szkoły Europejskie
Świadectwa objęte umowami międzynarodowymi (obecnie m.in. Chiny, Ukraina).
Posiadacz świadectwa maturalnego uznanego w Polsce z mocy prawa posiada w Polsce analogiczne uprawnienia do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe, jak w państwie, w którego systemie edukacji uzyskał dane świadectwo. Oznacza to, że świadectwo, które uprawnia do studiowania jedynie na wybranych kierunkach studiów wyższych w danym państwie, w Polsce będzie uprawniało do ubiegania się o przyjęcia na podobne ze względu na program kształcenia kierunki studiów wyższych.
2. W wyniku postępowania administracyjnego
W wyniku postępowania administracyjnego
kurator oświaty może uznać, że świadectwo zagraniczne jest dokumentem potwierdzającym wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub średnie. Postępowanie prowadzi kurator oświaty właściwy dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy bądź – w przypadku braku stałego adresu wnioskodawcy w Polsce, właściwy ze względu na siedzibę szkoły lub uczelni, w której zostanie przedłożone świadectwo.
Podstawy prawna:
1. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2024 r. poz. 1571)
2. Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2024 r. poz. 769)
3. Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2024 r. poz. 167 z późn. zm.)
4. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2024 r. poz. 750 z późn. zm.).
5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 marca 2015 r. w sprawie postępowania w celu uznania świadectwa lub innego dokumentu albo potwierdzenia wykształcenia lub uprawnień do kontynuacji nauki uzyskanych w zagranicznym systemie oświaty (Dz. U. z 2023 r. poz. 1885).
6. Konwencja znosząca wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych, sporządzona w Hadze dnia 5 października 1961 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 112, poz. 938).
