Zakaz reklamy aptek – nowe regulacje po wyroku TSUE

Planowane zmiany Prawa farmaceutycznego

W odpowiedzi na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 czerwca 2025 r. (sprawa C-200/24), Rada Ministrów wpisała do Wykazu prac legislacyjnych projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo farmaceutyczne (UD291). Propozycja przewiduje odejście od dotychczasowego bezwzględnego zakazu reklamy aptek (art. 94a Prawa farmaceutycznego) i wprowadzenie przepisów dopuszczających tzw. reklamę informacyjną.

Nowe regulacje mają pozwolić aptekom na przekaz o charakterze neutralnym i obiektywnym, bez elementów perswazyjnych czy zachęt do nadmiernej konsumpcji leków. Reklama powinna być zgodna z zasadami etyki zawodu farmaceuty (ustawa o izbach aptekarskich z 19 kwietnia 1991 r.).

Jednocześnie projekt przewiduje trzykrotne podwyższenie sankcji administracyjnych za naruszenie zakazu, które od 2012 r. pozostawały na niezmienionym poziomie. Przyjęcie projektu przez Radę Ministrów planowane jest na IV kwartał 2025 r.

Wyciąg z uzasadnienia wyroku TSUE

Trybunał uznał, że art. 94a Prawa farmaceutycznego narusza zarówno swobodę przedsiębiorczości (art. 49 TFUE), jak i swobodę świadczenia usług (art. 56 TFUE), a także art. 8 ust. 1 dyrektywy 2000/31/WE w sprawie handlu elektronicznego. W ocenie TSUE całkowity zakaz reklamy aptek ogranicza możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w stopniu nieproporcjonalnym.

Jednocześnie Trybunał przyznał, że ochrona zdrowia publicznego (art. 168 TFUE) może stanowić legitymowany cel ograniczeń, jednak prawo krajowe nie może pozbawiać pacjentów rzetelnej informacji o usługach farmaceutycznych. TSUE rozróżnił wyraźnie pomiędzy przekazem informacyjnym – obiektywnym i neutralnym – a przekazem perswazyjnym, nastawionym na zwiększenie sprzedaży. Wskazano, że obowiązujący w Polsce zakaz miał charakter „represyjny, a nie ochronny”, gdyż eliminował wszelką komunikację inną niż wskazanie adresu i godzin otwarcia apteki.

Kontekst praktyczny – konsekwencje dla aptek i pacjentów

Dla właścicieli aptek zmiana oznacza możliwość prowadzenia działalności zgodnej z wymogami prawa unijnego i konstytucyjnej zasady wolności gospodarczej (art. 22 Konstytucji RP). Apteki będą mogły informować o zakresie świadczonych usług, dostępności leków czy o działaniach profilaktycznych. Pozostanie jednak problem granicy między dozwoloną informacją a zakazaną reklamą – to będzie przedmiotem praktyki organów inspekcji farmaceutycznej i zapewne licznych sporów sądowych.

Z punktu widzenia pacjentów nowelizacja stanowi istotne poszerzenie dostępu do informacji, wynikające również z konstytucyjnego prawa do ochrony zdrowia (art. 68 Konstytucji RP). Pacjenci będą mogli uzyskać wiadomości o dyżurach nocnych, dostępności szczepień, programach profilaktycznych czy usługach opieki farmaceutycznej.

Podsumowanie

Wyrok TSUE w sprawie C-200/24 oraz planowana nowelizacja Prawa farmaceutycznego kończą okres obowiązywania absolutnego zakazu reklamy aptek. Ustawodawca stoi dziś przed zadaniem stworzenia modelu, który zapewni równowagę pomiędzy ochroną zdrowia publicznego a swobodą działalności gospodarczej. Kluczem do skuteczności nowych regulacji będzie precyzyjne zdefiniowanie pojęcia „reklamy informacyjnej” oraz efektywny nadzór nad jej stosowaniem.