Nieprawidłowe zapisy w umowie między uczelnią a studentem – jak uczelnia uniknęła sankcji UOKiK
- banaszewska.pl
- 12 lis
- 2 minut(y) czytania
Tło sytuacji
Niepubliczna uczelnia z dużego miasta, prowadząca studia w trybie stacjonarnym i niestacjonarnym, od lat zawierała ze studentami umowy o świadczenie usług edukacyjnych. Wzorzec tej umowy opracowano wiele lat wcześniej i był jedynie kosmetycznie aktualizowany. Wraz ze wzrostem liczby studentów, aby uprościć proces rekrutacji, uczelnia zaczęła stosować umowy elektroniczne. Były one podpisywane na odległość..
Po kilku latach stosowania tego rozwiązania, do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpłynęły skargi studentów, którzy wskazywali na niejasne zasady naliczania opłat i brak możliwości odstąpienia od umowy. UOKiK wszczął postępowanie wyjaśniające.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wielokrotnie wskazywał na stosowanie przez szkoły wyższe niedozwolonych klauzul umownych w umowach ze studentami. Prezes UOKIK wydał już wiele decyzji w zakresie stosowania klauzul niedozwolonych w umowach student – uczelnia. Warto pamiętać, że za niedozwolone postanowienia umowne, uznać należy postanowienia umowy nie uzgodnione indywidualnie z konsumentem-studentem, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
Problem
Analiza wzorca umowy ujawniła szereg klauzul niedozwolonych, które naruszały prawa konsumentów. Wśród problematycznych zapisów znalazły się m.in.:
„Student rezygnujący ze studiów w trakcie semestru ma obowiązek uiszczenia pełnej opłaty za cały semestr.”
„Uczelnia może rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym w przypadku opóźnienia w płatności.”
„W przypadku rozwiązania umowy przez studenta, uczelnia pobiera opłatę manipulacyjną w wysokości 500 zł.”
Zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, takie zapisy są sprzeczne z zasadami równowagi kontraktowej i naruszają interesy studentów jako konsumentów. Uczelnia nie może domagać się zapłaty za świadczenie, którego nie wykonała, ani nakładać kar umownych za rezygnację z nauki. Dodatkowo, umowy były zawierane zanim student został oficjalnie wpisany na listę studentów, co również stanowiło naruszenie przepisów.
Skutki
UOKiK uznał część zapisów za klauzule abuzywne i nakazał ich usunięcie z umów. Uczelnia uniknęła kary finansowej tylko dlatego, że dobrowolnie podjęła działania naprawcze – w przeciwnym razie mogła zostać obciążona karą sięgającą nawet 10% rocznego przychodu.
W wyniku interwencji urząd zobowiązał uczelnię do:
opracowania nowego wzorca umowy zgodnego z przepisami,
zapewnienia studentom możliwości zapoznania się z treścią umowy przed jej podpisaniem,
publikacji wzoru umowy oraz cennika w Biuletynie Informacji Publicznej uczelni.
Działania naprawcze podjęte przez uczelnię
Wspólnie z zespołem prawników specjalizujących się w prawie o szkolnictwie wyższym, uczelnia przeprowadziła pełny audyt dokumentacji. W jego wyniku:
Usunięto wszystkie zapisy uznane za niezgodne z ustawą lub kodeksem cywilnym.
Usunięto możliwość zmian w cenniku i wzorcach umów w trakcie trwania cyklu kształcenia.
Ustalono jasne zasady zwrotu opłat w przypadku rezygnacji ze studiów.
Przeszkolono pracowników administracji z zakresu ochrony praw konsumenta i prawidłowego trybu zawierania umów.
Rezultaty
Po wdrożeniu zmian uczelnia odzyskała zaufanie studentów, poprawiła swoją reputację w środowisku akademickim i uniknęła dalszych interwencji organów nadzorczych. Dodatkowo w kolejnym roku rekrutacyjnym odnotowano spadek liczby reklamacji, a studenci pozytywnie ocenili przejrzystość nowych zasad finansowych i umownych.
Wnioski
Ten przypadek pokazuje, że umowa ze studentem to nie formalność, lecz narzędzie ochrony obu stron. Regularna aktualizacja wzorców umów i konsultacja z prawnikami może uchronić uczelnię przed sankcjami. Transparentność i poszanowanie praw konsumentów budują wiarygodność instytucji. Należy zauważyć, że pomimo braku obowiązku ustawowego wiele uczelni nadal zawiera umowy ze studentami i ma problem z prawidłowymi zapisami w tych umowach.
