Wstęp
Materiał biologiczny w tym próbki diagnostyczne podlegają określonym rygorom warunków transportowych. Nie tylko wynikających z potrzeby utrzymania właściwości fizykochemicznych tego materiału lub próbki, ale również ze względów bezpieczeństwa populacji. Dla zapewnienia bezpieczeństwa osób uczestniczących w procesie transportu, ale również osób pośrednio i bezpośrednio z nimi związanych, a w rezultacie całej populacji należy stosować zasady określone w przepisach dotyczących transportu towarów niebezpiecznych.
Transport towarów niebezpiecznych wymaga szczególnej ostrożności i przestrzegania ściśle określonych przepisów. Wszyscy uczestnicy tego procesu – nadawcy, przewoźnicy i odbiorcy – ponoszą odpowiedzialność za przestrzeganie standardów bezpieczeństwa określonych w przepisach. Odpowiednie klasyfikowanie, pakowanie, oznakowanie i dokumentacja przewozowa to kluczowe elementy zapewniające zgodny z prawem przewóz materiałów niebezpiecznych.
Transport tego typu materiałów w przewozie międzynarodowym regulowany jest umowami międzynarodowymi. W zależności od sposobu transportu podstawą prawną będą Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych” (powszechnie znana jako ADR), Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu śródlądowymi drogami wodnymi towarów niebezpiecznych (powszechnie znana jako ADN), Regulamin międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (powszechnie znany jako RID) oraz Ustawa o transporcie materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną i przepisy IATA Dangerous Goods Regulations, które zostały opracowane przez Komitet Ekspertów ICAO (International Civil Aviation Organization), a także Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych.
Towar niebezpieczny, próbki diagnostyczne i materiał biologiczny – zasady ogólne
Przepisy ADR, ADN i RID szczegółowo opisują towary niebezpieczne, które nie są dopuszczone do przewozu międzynarodowego oraz towary niebezpieczne, które są dopuszczone do przewozu międzynarodowego, a także warunki do nich przypisane (w tym wyłączenia), dotyczące w szczególności: klasyfikacji towarów, łącznie z kryteriami klasyfikacyjnymi oraz odpowiednimi metodami badań, stosowania opakowań, stosowania cystern (w tym napełniania), procedur nadawczych (w tym oznakowania i stosowania nalepek ostrzegawczych na sztukach przesyłki, oznakowania pojazdów i wagonów przyjętych na statek, oznakowania statków, a także wymaganych dokumentów i informacji), przepisów z zakresu konstrukcji, badania i dopuszczenia opakowań i cystern, stosowania środków transportu (w tym załadunek, ładowanie razem i rozładunek).
"Towar niebezpieczny" jest to materiał lub przedmiot (rzecz), który zgodnie z umowami ADR, ADN lub RID jest niedopuszczony do międzynarodowego przewozu lub jest dopuszczony do takiego przewozu na warunkach określonych w tych umowach i na podstawie ściśle określonych procedur. Zgodnie natomiast z przepisami dotyczącymi przewozu materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną niektóre substancje zostały uznane za zbyt niebezpieczne do przewozu samolotami, inne muszą natomiast uzyskać zgodę na transport państw zaangażowanych w transport.
Próbki diagnostyczne lub próbki kliniczne zostały przez przepisy umowy ADR, ADN i RID zakwalifikowane jako dopuszczone do obrotu, choć objęte szczególnymi procedurami pakowania i oznakowania jako materiały zakaźne.. Materiały zakaźne sklasyfikowane są do klasy 6.2 i dzielą się na :
Materiały zakaźne dla ludzi
Materiały zakaźne tylko dla zwierząt
Odpady kliniczne
Materiały biologiczne
Materiały zakaźne kwalifikowane są jako towary niebezpieczne dużego ryzyka. Zgodnie z przepisami umów międzynarodowych są to towary, które mogłyby być użyte, niezgodnie ze swoim przeznaczeniem, w zamachach terrorystycznych i spowodować w ten sposób poważne następstwa w postaci licznych ofiar lub masowych zniszczeń. Oprócz materiałów zakaźnych do tego typu towarów zaliczamy m.in. środki wybuchowe czy promieniotwórcze.
Materiały zakaźne są to materiały, o których wiadomo lub, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że zawierają patogeny. Patogeny są definiowane jako mikroorganizmy (w tym bakterie, wirusy, mykoplazmy, pasożyty i grzyby) oraz inne czynniki takie, jak priony, które mogą powodować choroby u ludzi lub u zwierząt.
Odpady medyczne lub kliniczne są to odpady powstałe z weterynaryjnego leczenia zwierząt, leczenia ludzi lub badań biologicznych;
Materiały biologiczne to produkty pochodzące z organizmów żywych, dla których wymagane sa specjalne zezwolenia i które są wytwarzanie i rozprowadzane zgodnie z przepisami krajowymi oraz , które stosowane są w profilaktyce, leczeniu i diagnozowaniu chorób u ludzi lub zwierząt lub do celów naukowych i doświadczalnych. Obejmują one gotowe produkty, takie jak szczepionki i/lub półprodukty, ale nie ograniczają się tylko do nich.
ADR, ADN i RID definiują także próbki pobierane od pacjentów. Są to materiały ludzkie lub zwierzęce, które są bezpośrednio pobrane od ludzi i zwierząt, włącznie jednak nieograniczone wyłącznie do: odchodów, wydzielin, krwi i jej składników, tkanki i rozmazów z płynów tkankowych, jak również części ciała, przewożonych w szczególności dla celów badawczych, diagnostycznych, dochodzeniowych, leczniczych lub profilaktycznych.
Próbki pobrane od ludzi lub zwierząt (próbki pacjentów), przy których istnieje minimalne prawdopodobieństwo, że zawierają patogeny, nie podlegają przepisom RID, ADN i ADR. Próbki takie przewożone są w opakowaniach, które zapobiegną ich uwolnieniu i są oznakowane napisem "WYŁĄCZONE PRÓBKI MEDYCZNE" lub "WYŁĄCZONE PRÓBKI WETERYNARYJNE". Unieszkodliwione odpady medyczne lub kliniczne również nie podlegają przepisom ADR, ADN i RID jeżeli nie spełniają kryteriów innych klas.
Przepisy dodatkowo podkreślają, że jeżeli materiał ma podlegać takiemu wyłączeniu to konieczna jest ekspertyza uprawnionego specjalisty. Ekspertyza ta powinna opierać się na znajomości historii choroby, objawów i indywidualnego stanu źródła, ludzkiego lub zwierzęcego, oraz lokalnych warunków endemicznych. Do próbek, które mogą być przewożone na podstawie tego podpunktu, należą np.: próbki krwi i moczu pobrane do badań monitorujących poziom cholesterolu, poziom glukozy w surowicy krwi, poziomu hormonów czy też oceny antygenu gruczołu krokowego (PSA); jest to niezbędne dla monitorowania funkcjonowania takich organów jak serce, wątroba lub nerki u ludzi lub zwierząt z chorobami niezakaźnymi, lub dla terapeutycznego monitorowania poziomu leku we krwi; badania prowadzone dla celów ubezpieczenia czy zatrudnienia służą do stwierdzenia obecności narkotyków i alkoholu w organizmie, potwierdzenia ciąży, biopsji w celu wykrycia raka, oraz wykrywania przeciwciał u ludzi lub zwierząt.
ADR, ADN i RID dzielą materiały zakaźne na kategorie A i B. Tabele nie stanowią jednak wyczerpującego katalogu. Materiały zakaźne zawierające nowe lub nowo pojawiające się drobnoustroje chorobotwórcze, które nie zostały uwzględnione w tabeli, a które spełniają te same kryteria, powinny być zaliczone do Kategorii A. Ponadto, jeżeli istnieje wątpliwość, czy dany materiał spełnia lub nie te kryteria, to powinien być zaliczony do kategorii A. Prawidłowa nazwa przewozowa materiałów zaliczonych do kategorii A brzmi "MATERIAŁ ZAKAŹNY, DZIAŁAJĄCY NA LUDZI". Prawidłowa nazwa przewozowa materiałów zaliczonych kategorii B brzmi "MATERIAŁ BIOLOGICZNY, KATEGORIA B.
Należy pamiętać, że każda próbka diagnostyczna, materiał biologiczny jest potencjalnie traktowany jako dane genetyczne i należy traktować je jako tzw. szczególne dane osobowe podlegające ochronie na podstawie art. 4 pkt 13 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych (dalej RODO). Są to dane rozumiane jako dane osobowe dotyczące odziedziczonych lub nabytych cech genetycznych osoby fizycznej, które ujawniają niepowtarzalne informacje o fizjologii lub zdrowiu tej osoby i które wynikają w szczególności z analizy próbki biologicznej pochodzącej od tej osoby. Swobodny przepływ danych w ramach Unii Europejskiej oraz szerzej w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego jest koniecznym wymogiem członkostwa Polski w strukturach UE. Państwa te wdrożyły w swych wewnętrznych porządkach prawnych postanowienia Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych.
Podczas przekazywania danych poza Europejski Obszar Gospodarczy należy wziąć pod uwagę przepisy dotyczące przekazywania danych do państw trzecich. Przy transporcie należy opracować standardową procedurę operacyjną dla każdego transportowanego materiału biologicznego. W przypadku transferu komórek lub tkanek z kraju spoza Unii Europejskiej należy wskazać podstawy prawne zezwalające na transport takiego materiału. Dane osobowe podlegają obowiązkowi wyrażenia świadomej i dobrowolnej zgody uczestnika badania (lub przedstawiciela ustawowego) na ich przetwarzanie. W badaniach naukowych nie należy pozyskiwać danych osobowych ponad te, które są wymagane do rzetelnego udokumentowania prowadzonych - zgodnie z zasadą minimalizowania danych osobowych. W podmiocie realizującym badania w celu zapewnienia zgodnej z prawem ochrony danych osobowych zarówno uczestników badania, jak i osób realizujących badania zaleca się ścisłą współpracę badacza z Inspektorem Ochrony Danych (IOD).
Przewóz materiałów niebezpiecznych droga lądową
Zasady transportu materiałów w zakresie krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz organy i jednostki realizujące zadania związane z tym przewozem reguluje ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych z dnia 19 sierpnia 2011 r. oraz umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r.
Państwa, które przystąpiły do umowy ADR, zobowiązane są przestrzegać określonych zasad przewozu transportu towarów i ładunków niebezpiecznych, co obliguje, oprócz nadawców, załadowców, rozładowców, odbiorców, również firmy transportowe do przestrzegania szeregu procedur związanych z transportem. Załączniki umowy ADR aktualizowane są co dwa lata, należy więc pamiętać aby być na bieżąco z aktualnymi przepisami. Przepisy ADR szczegółowo określają, co musi znajdować się w każdym pojeździe transportowym wiozącym materiał niebezpieczny. ADR określa wyposażenie awaryjne i sprzęt ochronny w zależności od zagrożeń przewożonego ładunku niebezpiecznego pojazdu, oraz liczbę gaśnic i ilość środka gaśniczego. Zorganizowanie transportu ADR wiąże się z pewnymi trudnościami nie tylko przez konieczność przestrzegania wielu wymogów bezpieczeństwa, ale także ze względu na formalności. Przede wszystkim przewóz materiałów niebezpiecznych musi być zrealizowany przez dopuszczony do tego pojazd, dzięki czemu w razie jakichkolwiek problemów wiadomo, gdzie i kiedy może wystąpić ryzyko wypadku znacznie groźniejszego niż wypadek zwykłych pojazdów. Aby pojazd został dopuszczony do przewozu towarów niebezpiecznych należy złożyć wniosek o wydanie świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR do Oddziału Terenowego Transportowego Dozoru Technicznego lub do Zespołu Inspektorów TDT Przed przystąpieniem do przewozu należy skompletować pakiet niezbędnych dokumentów, w tym między innymi deklarację nadawcy, dokumenty transportu oraz pisemną instrukcję. Dodatkowo przed przystąpieniem do transportu materiału niebezpiecznego należy przygotować instrukcję klasyfikacji, opakowania, etykietowania, dokumentacji, wyposażenia pojazdów, szkolenia kierowców i wielu innych aspektów związanych z przewozem materiałów niebezpiecznych zgodnie z umową ADR. Umowa ADR określa też warunki przypisane poszczególnym towarom, takie jak: ich klasyfikacja, stosowanie opakowań, stosowanie cystern, procedury nadawcze (w tym oznakowanie i stosowanie nalepek ostrzegawczych na sztukach przesyłki i na środkach transportu, a także wymaganych dokumentów i informacji).
Każdy kierowca przewożący ładunki i towary niebezpieczne musi posiadać odpowiednie uprawnienia. Zasady zdobywania uprawnień ADR określa ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych. Osoba posiadająca zaświadczenie ADR „podstawowe” może podejmować ładunki z opakowanymi towarami niebezpiecznymi wszystkich klas z wyjątkiem klasy 1 (materiały wybuchowe) i klasy 7 (materiały promieniotwórcze). Aby przewozić towary niebezpieczne klasy 1 lub klasy 7 oraz towary niebezpieczne w cysternach kierowca musi posiadać zaświadczenie ADR „specjalistyczne”.
Uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych jest obowiązany wyznaczyć na swój koszt co najmniej jednego doradcę do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, właściwego ze względu na zakres wykonywanego przewozu lub czynności z nim związanych, określonych odpowiednio w ADR. Doradca przygotowuje roczne sprawozdanie w dwóch egzemplarzach, podpisując je imieniem i nazwiskiem oraz wskazując numer świadectwa doradcy. Dodatkowo uczestnik przewozu zobowiązany jest w terminie do 28 lutego każdego roku następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie przekazać sprawozdanie wojewódzkiemu inspektorowi transportu drogowego właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych oraz przechowywać drugi egzemplarz rocznego sprawozdania w swojej siedzibie przez okres 5 lat od dnia jego wysłania.
Jeżeli w związku z przewozem towarów niebezpiecznych miał miejsce poważny wypadek lub awaria w rozumieniu ADR, uczestnik przewozu, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia zdarzenia, przekazuje raport właściwemu urzędowi nadzorującemu.
Nadawca towaru niebezpiecznego zawsze zobowiązany jest upewnić się, że towary niebezpieczne są sklasyfikowane i dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR. Powinien on dokładnie opisać przewoźnikowi, jakie niebezpieczeństwo przedstawiają powierzane mu towary oraz wskazać, jakie środki ostrożności należy podjąć (tzw. obowiązek informacyjny). Należy przygotować list przewozowy zawierający wszystkie te informacje..
Przewóz materiałów niebezpiecznych droga wodną
Podobnie jak w przypadku przewozu materiałów niebezpiecznych drogą lądową przewóz drogą wodną reguluje ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych z dnia 19 sierpnia 2011 r. Dodatkowo szczegółowe regulacje zawiera umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu śródlądowymi drogami wodnymi towarów niebezpiecznych (powszechnie znana jako ADN).
Uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych jest obowiązany wyznaczyć na swój koszt co najmniej jednego doradcę do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, właściwego ze względu na zakres wykonywanego przewozu lub czynności z nim związanych, określonych odpowiednio w ADN. Doradca przygotowuje roczne sprawozdanie w dwóch egzemplarzach, podpisując je imieniem i nazwiskiem oraz wskazując numer świadectwa doradcy. Dodatkowo uczestnik przewozu zobowiązany jest w terminie do 28 lutego każdego roku następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie przekazać dyrektorowi urzędu żeglugi śródlądowej właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych sprawozdanie oraz przechowywać drugi egzemplarz rocznego sprawozdania w swojej siedzibie przez okres 5 lat od dnia jego wysłania. Zgodnie z przepisami ADN doradca do spraw bezpieczeństwa oznacza osobę, która w swojej działalności zawierającej przewóz lub pakowanie, załadunek, napełnianie, lub opróżnianie towarów niebezpiecznych transportowanych śródlądowymi drogami wodnymi, jest odpowiedzialna za pomoc przy zapobieganiu zagrożeniom związanym z przewozem towarów niebezpiecznych.
Na statku żeglugi śródlądowej przewożącym towary niebezpieczne dodatkowo powinien znajdować się ekspert do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych statkami żeglugi śródlądowe zwany ekspertem ADN. Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych określa szczegółowo kto może zostać ekspertem oraz jakie warunki należy spełnić aby zdać egzamin.
Przepisy ADN zakładają, ze przewóz powinien odbywać się w sposób niezagrażający bezpieczeństwu ruchu morskiego oraz eliminując zanieczyszczenie oraz skażenie środowiska. Państwa, które przystąpiły do umowy ADN, zobowiązane są przestrzegać określonych zasad przewozu transportu towarów i ładunków niebezpiecznych, co obliguje, oprócz nadawców, załadowców, rozładowców, odbiorców, również firmy transportowe do przestrzegania szeregu procedur związanych z transportem. ADN dzieli towary na klasy. Łącznie wyróżnia 9 klas, takich jak np. materiały zakaźne, materiały wybuchowe, substancje łatwopalne. Ta klasyfikacja pozwala na dostosowanie sposobu postępowania z towarem oznaczonym daną klasą. Towar musi zostać zabezpieczony w odpowiednich opakowaniach, które opisuje umowa ADN. Zapobiega to sytuacjom, takim jak uszkodzenia czy też wyciek niebezpiecznych substancji. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych standaryzuje wiele kwestii, dzięki czemu transport może odbywać się z zachowaniem wszystkich najważniejszych zasad i przepisów bezpieczeństwa. Jednym z podstawowych dokumentów kontekście ADN jest deklaracja ładunku niebezpiecznego. Zawarte są w niej najważniejsze informacje na temat rodzaju dotyczące towaru, takie jak nazwa i rodzaj ładunku, numer identyfikacyjny ONZ, klasa zagrożenia czy ilość towaru. Transport ładunków niebezpiecznych może być również związany z koniecznością posiadania dodatkowej dokumentacji. W zależności od konkretnego przypadku może być wymagana karta informacyjna, w której znajduje się dokładny opis rodzaju przewożonej substancji, a także schemat postępowania w razie wycieku lub uszkodzenia ładunku. Postanowienia uwzględnione przez ADN gwarantują bezpieczeństwo na każdym etapie łańcucha transportowego. Dzięki takim standardom jak m.in konieczność posiadania certyfikatu ADN przez kierowcę przewożącego niebezpieczne ładunki, ryzyko komplikacji podczas transportu jest mocno zredukowane.
Przewóz materiałów niebezpiecznych droga kolejową
Podobnie jak w przypadku przewozu materiałów niebezpiecznych drogą lądową oraz morską przewóz drogą wodną reguluje ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych z dnia 19 sierpnia 2011 r. Dodatkowo szczegółowe regulacje zawiera konwencja o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF) oraz załącznik C do tej konwencji – regulamin międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (powszechnie znany jako RID). Dodatkowo w Polsce przewóz kolejowy reguluje ustawa o transporcie kolejowym.
Przepisy RID określają towary niebezpieczne, które nie są dopuszczone do przewozu międzynarodowego oraz towary niebezpieczne, które są dopuszczone do przewozu międzynarodowego oraz warunki do nich przypisane. Towary niebezpieczne mogą być przewożone wyłącznie pociągami towarowymi z wyjątkiem towarów dopuszczonych do innego przewozu przez RID lub towarów niebezpiecznych przewożonych w szczególnych warunkach zgodnie z RID.
Uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych jest obowiązany wyznaczyć na swój koszt co najmniej jednego doradcę do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, właściwego ze względu na zakres wykonywanego przewozu lub czynności z nim związanych, określonych odpowiednio w RID zwanego doradcą RID. Doradca przygotowuje roczne sprawozdanie w dwóch egzemplarzach, podpisując je imieniem i nazwiskiem oraz wskazując numer świadectwa doradcy. Dodatkowo uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych jest obowiązany wysłać jeden egzemplarz rocznego sprawozdania z działalności tego uczestnika Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego, w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz czynności z nim związanych, zwanego rocznym sprawozdaniem, w terminie do dnia 28 lutego każdego roku następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie. Dodatkowo zobowiązany jest przechowywać drugi egzemplarz rocznego sprawozdania w swojej siedzibie przez okres 5 lat od dnia jego wysłania.
Jeżeli w związku z przewozem towarów niebezpiecznych miał miejsce poważny wypadek lub awaria w rozumieniu RID uczestnik przewozu, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia zdarzenia, przekazuje raport Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego.
Nadawca towaru niebezpiecznego zawsze zobowiązany jest upewnić się, że towary niebezpieczne są sklasyfikowane i dopuszczone do przewozu zgodnie z RID. Powinien on dokładnie opisać przewoźnikowi, jakie niebezpieczeństwo przedstawiają powierzane mu towary oraz wskazać, jakie środki ostrożności należy podjąć (tzw. obowiązek informacyjny). W przypadku przewozu koleją dodatkowo należy spełnić szereg obowiązków wynikających z RID. M.in. sprawdzić czy wagony nie są przeładowane, upewnić się czy zostały umieszczone nalepki ostrzegawcze, upewnić się czy w kabinie maszynisty jest instrukcja i odpowiednie wyposażenie.
Podsumowanie
W polskim prawie przewóz drogowy towarów niebezpiecznych uregulowany jest ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r o przewozie towarów niebezpiecznych. Dokument ten określa ogólne zasady transportu materiałów niebezpiecznych oraz odsyła do umów międzynarodowych ADR, ADN i RID w zakresie przewozu międzynarodowego. Nie każdy produkt biologiczny, hodowla, odpad medyczny lub kliniczny albo nawet próbki od chorych muszą być zaliczone do materiałów zakaźnych. Do takich bowiem należy zakwalifikować jedynie te, o których wiadomo lub, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że zawierają patogeny. Przepisy międzynarodowe będą mieć wiec zastosowanie tylko wtedy kiedy próbka lub wymaz zostanie zakwalifikowana jako zakaźna lub, wobec której istnieje wysokie prawdopodobieństwo , że może być zakaźna.
Umowy ADR, ADN i RID dokładnie opisują nie tylko procedury, wymogi wobec uczestników transportu towarów niebezpiecznych, ale również dokładnie klasyfikują towary tak, aby uczestnik nie miał wątpliwości, czy towar podlega pod przepisy umów międzynarodowych, czy nie. Należy pamiętać, że w przypadku braku w katalogu towaru, który chcemy transportować należy zawsze brać pod uwagę ryzyko jakie niesie za sobą potencjalny patogen w zakresie zagrożenia i ryzyka jakie mogłoby wystąpić gdyby towar był zakaźny. Zawsze decydując, że towar nie podlega przepisom umów międzynarodowych należy brać pod uwagę czy nie spełnia on kryteriów innych klas i czy z innego powodu nie zostanie jednak uznany za niebezpieczny.
Podstawa prawna :
- Rozporządzenie w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych z dnia 4 maja 2016 r.
- Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych
- Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych” (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957
- Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu śródlądowymi drogami wodnymi towarów niebezpiecznych (ADN), zawarta w Genewie dnia 26 maja 2000 r.
- Regulamin międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (RID) stanowiący załącznik C do Konwencji o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF), sporządzonej w Bernie dnia 9 maja 1980 r.