Udostępnianie dokumentacji medycznej na żądanie sądu, prokuratury lub policji
- banaszewska.pl
- 3 dni temu
- 4 minut(y) czytania
Dokumentacja medyczna zawiera informacje o stanie zdrowia pacjenta, zastosowanych procedurach diagnostycznych i terapeutycznych oraz o całym przebiegu leczenia. Z uwagi na swoją treść jest to kategoria danych szczególnie chronionych – zarówno w świetle przepisów RODO (art. 9 ust. 1), jak i ustaw krajowych.
Zasadą generalną jest, że dokumentacja udostępniana jest pacjentowi albo osobie przez niego upoważnionej (art. 26 ust. 1 u.p.p.). Jednak przepisy przewidują wyjątki – w sytuacjach, gdy nadrzędny interes publiczny lub obowiązek procesowy wymaga udostępnienia dokumentacji na żądanie sądu, prokuratury lub policji.
Dla placówek medycznych oznacza to konieczność szczególnej ostrożności – z jednej strony trzeba chronić prawa pacjenta, z drugiej – respektować obowiązki wobec organów wymiaru sprawiedliwości.
Podstawy prawne udostępnienia dokumentacji
Główne źródła prawa regulujące podstawy udostępnienia dokumentacji medycznej pacjenta to:
Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (u.p.p.) – art. 26 ust. 3 pkt 3, który wymienia sądy, prokuratora i organy ścigania jako uprawnionych do uzyskania dokumentacji;
Kodeks postępowania karnego (k.p.k.) – art. 217 § 1, które pozwalają żądać wydania rzeczy i dokumentów mających znaczenie dowodowe;
Kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.) – art. 248 § 1 k.p.c., nakładający obowiązek wydania dokumentu na żądanie sądu;
RODO – art. 6 ust. 1 lit. c i art. 9 ust. 2 lit. f, dopuszczające przetwarzanie danych szczególnych kategorii, gdy jest to niezbędne dla ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń albo w ramach wymiaru sprawiedliwości.
W praktyce oznacza to, że żądanie musi być oparte na przepisach prawa procesowego – samo powołanie się np. na „potrzeby śledztwa” bez podstawy ustawowej nie stanowi wystarczającego uzasadnienia.
Organy uprawnione i wymogi formalne
Kto może żądać dokumentacji?
Sąd – w postępowaniu cywilnym (art. 248 § 1 k.p.c.) i karnym (art. 217 § 1 k.p.k.),
Prokurator – na etapie postępowania przygotowawczego (art. 217 § 1 k.p.k.),
Policja – wyłącznie w granicach upoważnienia ustawowego, w szczególności na polecenie prokuratora (art. 311 § 1 k.p.k. w zw. z art. 217 § 1 k.p.k.).
Kiedy żądanie nie spełnia wymogów formalnych?
Podmiot leczniczy powinien odmówić udostępnienia dokumentacji, jeśli:
żądanie pochodzi od niewłaściwego organu – np. pismo Policji nieoparte na poleceniu prokuratora,
brakuje podstawy prawnej – wniosek nie wskazuje przepisu procesowego uzasadniającego obowiązek udostępnienia,
brak podpisu osoby uprawnionej – np. podpis funkcjonariusza bez stosownego upoważnienia,
zakres żądania jest zbyt szeroki – dotyczy wszystkich pacjentów albo nieprecyzyjnie wskazuje osoby,
brak związku z postępowaniem – pismo nie zawiera sygnatury akt, nie wskazuje prowadzonej sprawy ani celu procesowego.
Skutek braków formalnych
Jeżeli stwierdzone zostaną powyższe braki, kierownik podmiotu leczniczego – zgodnie z art. 24 ust. 1 u.p.p. – powinien odmówić udostępnienia dokumentacji, wskazując podstawę prawną odmowy i wzywając organ do uzupełnienia braków.
Zakres i forma udostępniania
Dokumentacja powinna być udostępniona w zakresie niezbędnym do realizacji celu procesowego – zgodnie z zasadą minimalizacji danych (art. 5 ust. 1 lit. c RODO).
Formy udostępnienia przewidziane w art. 27 u.p.p.:
wgląd w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych,
sporządzenie kopii, odpisów, wyciągów lub wydruków,
przekazanie oryginału za pokwitowaniem i obowiązkiem zwrotu – wyłącznie na żądanie sądu lub prokuratora.
W praktyce większość spraw realizowana jest poprzez sporządzenie kopii, przy czym należy pamiętać o odnotowaniu każdej czynności w rejestrze.
Procedura po stronie podmiotu leczniczego
Podmiot leczniczy powinien wdrożyć jasne zasady postępowania w takich sytuacjach:
Weryfikacja formalna – sprawdzenie organu, podstawy prawnej, podpisu, zakresu żądania,
Rejestracja udostępnienia – obowiązek prowadzenia rejestru dokumentacji udostępnionej organom (art. 27 ust. 4 u.p.p.),
Terminowe działanie – niezwłoczne, ale zgodne z możliwościami technicznymi podmiotu,
Zabezpieczenie poufności – np. przekazanie dokumentacji w zamkniętej kopercie, z klauzulą „dane wrażliwe”.
Tajemnica lekarska a obowiązek udostępnienia
Lekarze i inne osoby wykonujące zawody medyczne są zobowiązane do zachowania tajemnicy zawodowej (art. 40 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Jednak zgodnie z art. 40 ust. 2 pkt 1 lekarz nie musi zachować tajemnicy, gdy „przepisy innych ustaw tak stanowią”.
Oznacza to, że prawidłowo sformułowane żądanie sądu, prokuratora lub policji (działającej z upoważnienia prokuratora) stanowi podstawę do ujawnienia dokumentacji – bez konieczności dodatkowego zwolnienia z tajemnicy.
Odpowiedzialność za nieuprawnione ujawnienie
Nieuprawnione udostępnienie dokumentacji pociąga za sobą poważne konsekwencje prawne:
cywilne – naruszenie dóbr osobistych pacjenta (art. 23 i 24 k.c.) może skutkować roszczeniem o zadośćuczynienie (art. 448 k.c.),
karne – ujawnienie tajemnicy zawodowej jest czynem zabronionym (art. 266 § 1 k.k.),
administracyjne – Prezes UODO może nałożyć wysoką karę finansową na podstawie art. 83 ust. 5 lit. a RODO.
Praktyczne przykłady
Sprawa karna – prokurator w postępowaniu o spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 § 1 k.k.) żąda dokumentacji z SOR, by potwierdzić obrażenia pokrzywdzonego.
Sprawa cywilna – sąd w procesie o zadośćuczynienie (art. 445 § 1 k.c.) zobowiązuje szpital do przedłożenia historii choroby powoda.
Nagła interwencja – policja, działając na pisemne polecenie prokuratora, zabezpiecza dokumentację pacjenta z wypadku drogowego.
Podsumowanie
Udostępnienie dokumentacji medycznej organom wymiaru sprawiedliwości stanowi wyjątek od zasady poufności. Obowiązek istnieje wyłącznie wtedy, gdy żądanie:
pochodzi od organu uprawnionego,
ma podstawę prawną,
jest podpisane przez osobę uprawnioną,
wskazuje zakres i cel procesowy.
Każdy przypadek powinien być odnotowany w rejestrze, a dokumentacja przekazywana w sposób gwarantujący bezpieczeństwo danych. Prawidłowa procedura chroni zarówno prawa pacjenta, jak i interes prawny placówki medycznej.
Przydatne dokumenty do pobrania:
