Zmiana standardu nauczania na kierunku farmacja. W najbliższym czasie przyszłych farmaceutów czeka sporo zmian.

13 sierpnia 2025 roku do konsultacji społecznych trafił projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniające rozporządzenie w sprawie praktyki zawodowej w aptece, natomiast od 2026 r. studenci farmacji będą kształceni według nowego standardu. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego opublikowało 2 września projekt rozporządzenia w tej sprawie.

Głównym celem opracowania nowego standardu nauczania jest dostosowanie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu farmaceuty do obowiązujących przepisów ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty oraz ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne, a także dostosowanie efektów uczenia się do przepisów dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2024/782 z dnia 4 marca 2024 r. zmieniającej dyrektywę 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do minimalnych wymogów w zakresie kształcenia w zawodach pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną, lekarza dentysty i farmaceuty odnoszących się do nowych wymagań dotyczących kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu farmaceuty w zakresie dotyczącym farmacji klinicznej i opieki farmaceutycznej, zdrowia publicznego i ich skutków dla promocji zdrowia i zarządzania chorobami, współpracy inter- i międzydyscyplinarnej, praktyki międzybranżowej i komunikacji oraz technologii informacyjnych

Najważniejsze zmiany w standardzie kształcenia farmaceutów:

• rozłożenie obowiązkowej sześciomiesięcznej praktyki zawodowej (960 godzin) na III (miesiąc), IV (miesiąc) i V rok studiów (cztery miesiące). 

  
  

Obecnie studenci odbywają miesięczne praktyki po III i IV semestrze oraz sześciomiesięczną praktykę w aptece po V roku studiów (w ramach 11 semestru, przez co studia trwają 5.5 roku), już po egzaminie dyplomowym. Nowy harmonogram pozwoli zatem nieznaczne skrócić okres studiów. Jednym z celów projektowanego rozporządzenia jest zmiana wymagań dotyczących kształcenia na studiach przygotowującego do wykonywania zawodu farmaceuty w taki sposób, aby kształcenie to w większym stopniu było dostosowane do obecnych wymagań rynku pracy farmaceutów, w szczególności poprzez ukierunkowanie zajęć na kształtowanie umiejętności praktycznych oraz umożliwienie absolwentom tych studiów wcześniejszego wejścia na rynek pracy i rozpoczęcia pracy w zawodzie.

Zmiana ta ma również na celu dostosowanie przepisów dotyczących praktyki zawodowej do aktualnego brzmienia art. 76 ust. 7 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, zgodnie z którym datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego, a w przypadku studiów na kierunkach lekarskim, lekarsko-dentystycznym i weterynarii – data złożenia ostatniego wymaganego programem studiów egzaminu. Podobny cel ma rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniające rozporządzenie w sprawie praktyki zawodowej w aptece.  Zmiana tego rozporządzenia polega na uchyleniu w § 2 ust. 1 - 3 oraz uchyleniu § 5 rozporządzenia.

W dotychczasowym brzmieniu zgodnie z § 2 rozporządzenia, praktyka zawodowa dla studentów kierunku farmacja rozpoczyna się po przygotowaniu pracy dyplomowej i zdaniu egzaminu dyplomowego. Praktyka trwa 6 miesięcy i obejmuje 960 godzin dydaktycznych, w czasie których powinien być realizowany ramowy program praktyki. Godzina dydaktyczna trwa 45 minut. W przypadku gdy praktyka odbywa się w aptece szpitalnej lub zakładowej, co najmniej 3 miesiące praktyki powinny odbyć się również w aptece ogólnodostępnej.

W związku ze wspomnianymi już zmianami w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym aktualnie, datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego, a w przypadku studiów na kierunkach lekarskim, lekarsko-dentystycznym i weterynarii – data złożenia ostatniego wymaganego programem studiów egzaminu. Powyższa regulacja dotyczy również daty ukończenia studiów i uzyskania dyplomu ukończenia studiów na kierunku farmacja. W dotychczasowym brzmieniu przepisu była to data zaliczenia ostatniej wymaganej programem studiów praktyki.

Konieczność uchylenia przepisów, o których mowa w § 2 ust. 1-3 oraz § 5 rozporządzenia jest również powiązana z zaplanowaną zmianą standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu farmaceuty w zakresie zmiany terminu rozpoczęcia i zakończenia realizacji sześciomiesięcznej praktyki zawodowej w aptece, która odbywałaby się w czasie trwania studiów na kierunku farmacja (odpowiednio na III, IV i V roku studiów).

Nowy standard nauczania zawiera również regulacje dotyczące studiów na kierunku farmacja rozpoczętych przed rokiem akademickim 2026/2027. Zgodnie z projektowanymi regulacjami do studiów na kierunku farmacja rozpoczętych przed rokiem akademickim 2026/2027 stosuje się standard kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu farmaceuty w brzmieniu dotychczasowym, z tym, że sześciomiesięczna praktyka w aptece, która zgodnie z treścią dotychczas obowiązujących przepisów odbywa się po przygotowaniu pracy dyplomowej i egzaminie dyplomowym, będzie odbywała się najpóźniej przed złożeniem egzaminu.

• zmniejszenie minimalnej liczby godzin zajęć we wszystkich grupach zajęć z wyjątkiem grupy zajęć E. Biofarmacja i skutki działania leków (dotychczas grupa zajęć D.).

• wyodrębnienie grupy zajęć C. Humanistyczne i społeczne podstawy farmacji (230 godzin), w celu podkreślenia znaczenia umiejętności komunikacji w zespołach terapeutycznych z pacjentami oraz z ich opiekunami – obecnie zakres humanistycznych podstaw farmacji jest ujęty w grupie zajęć A. Biomedyczne i humanistyczne podstawy farmacji.

• zmniejszenie liczby godzin zajęć – proponuje się, aby liczba godzin zajęć, w tym praktyk zawodowych, nie była mniejsza niż 4700 godzin; obecnie liczba godzin zajęć, w tym praktyk zawodowych, nie może być mniejsza niż 5300

• zmniejszenie liczby godzin zajęć w grupach zajęć:

a) A. Biomedyczne podstawy farmacji – z 630 do 500 godzin,

b) B. Fizykochemiczne podstawy farmacji – z 520 do 400 godzin,

c) D. (dotychczas grupa zajęć C.) Analiza, synteza i technologia leków – z 840 do 700 godzin,

d) F. (dotychczas grupa zajęć E.) Praktyka farmaceutyczna – z 635 do 610 godzin,

e) G. (dotychczas grupa zajęć F.) Metodologia badań naukowych – z 375 do 200 godzin,

f) H. (dotychczas grupa zajęć G.) Praktyki zawodowe – z 1280 do 960 godzin;

• zwiększenie liczby godzin w grupie zajęć E. (dotychczas grupa zajęć D.) Biofarmacja i skutki działania leków – z 530 do 600 godzin;

• zwiększenie liczby godzin zajęć pozostawionych do dyspozycji uczelni (przy jednoczesnym zmniejszeniu liczby odpowiadających im punktów ECTS) – proponuje się, że do dyspozycji uczelni pozostawionych będzie nie mniej niż 500 godzin zajęć (23 punkty ECTS), które mogą być realizowane jako zajęcia uzupełniające efekty uczenia się w kategoriach wiedzy, umiejętności lub kompetencji społecznych, w tym nie mniej niż 300 godzin zajęć ma być realizowanych jako zajęcia uzupełniające wiedzę i umiejętności w grupach zajęć D–F; dotychczas liczba godzin zajęć pozostawionych do dyspozycji uczelni wynosiła nie mniej niż 490 godzin (32 ECTS)

• określenie liczebności grup, w których studenci będą odbywać ćwiczenia w przypadku ćwiczeń realizowanych w grupach zajęć D–F – ćwiczenia będą realizowane w grupach liczących nie więcej niż 12 osób, a ćwiczenia realizowane w warunkach klinicznych lub w oparciu o symulacje – w grupach liczących nie więcej niż 6 osób;

• dookreślenie wymagań dla praktyk zawodowych w aptece ogólnodostępnej lub szpitalnej – praktyki będą mogły rozpocząć się po zaliczeniu wszystkich zajęć objętych programem studiów z grup zajęć A–F;

• doszczegółowienie regulacji dotyczących infrastruktury niezbędnej do prowadzenia kształcenia – zajęcia kształtujące umiejętności praktyczne będą realizowane w odpowiednio wyposażonych pracowniach, w tym laboratoriach, aptekach, oddziałach szpitalnych oraz w pracowniach sporządzania aseptycznego i pracowniach symulacji, w szczególności w pracowniach symulacji, ponadto wprowadza się możliwość odbywania zajęć kształtujących umiejętności praktyczne również w aptekach ogólnodostępnych, z którymi uczelnie zawarły umowy lub porozumienia;

• kształcenie umożliwiające osiągnięcie efektów uczenia się w grupach zajęć D–F jest prowadzone przez nauczycieli akademickich posiadających kompetencje zawodowe lub naukowe oraz doświadczenie w zakresie właściwym dla prowadzonych zajęć lub inne osoby posiadające takie kompetencje i doświadczenie, z których nie mniej niż 70% posiada prawo wykonywania zawodu farmaceuty, a Uczelnia będzie miała możliwość wyznaczenia przez uczelnię pracownika uczelni do współpracy z opiekunem praktyk zawodowych w podmiocie, do którego uczelnia skierowała studenta do odbycia praktyki zawodowej oraz określenie wymagań, jakie powinien spełniać ten pracownik uczelni

• rozszerzenie efektów uczenia się odnoszących się do bezpośredniej pracy z pacjentem w związku z poszerzaniem kompetencji zawodowych farmaceutów w zakresie bezpośredniej pracy z pacjentem, zarówno w praktyce ambulatoryjnej, jak również szpitalnej oraz koniecznością przygotowania absolwentów studiów na kierunku farmacja do pracy w interdyscyplinarnych zespołach

  
  

Standard kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu farmaceuty w brzmieniu nadanym projektowanym rozporządzeniem będzie miał zastosowanie do kształcenia na studiach na kierunku farmacja, począwszy od cyklu kształcenia rozpoczynającego się od roku akademickiego 2026/2027. Zatem rok akademicki 2025/2026 będzie ostatnim rokiem, w którym kształcenie przygotowujące do wykonywania zawodu farmaceuty rozpocznie się na dotychczasowych zasadach i będzie na tych zasadach kontynuowane do zakończenia rozpoczętego cyklu kształcenia.  Wyjątkiem jest sześciomiesięczna praktyka w aptece, która zgodnie z treścią dotychczas obowiązujących przepisów odbywa się po przygotowaniu pracy dyplomowej i egzaminie dyplomowym i obecnie będzie odbywała się najpóźniej przed złożeniem egzaminu dyplomowego.